Αξιοθέατα της περιοχής

Ο Δήμος Στυλίδας διαθέτει πλούσια ιστορική και πολιτιστική παράδοση, η οποία περιλαμβάνει στοιχεία ιδιαίτερης σημασίας (εκκλησίες, κάστρα κ.α.) που μπορούν να θαυμάσουν οι επισκέπτες της περιοχής. Είναι διάσπαρτος από δεκάδες εκκλησίες και εξωκλήσια, πολλά από τα οποία έχουν ιστορική αξία. Ιδιαίτερη αναφορά ωστόσο θα πρέπει να γίνει στις μονές και τα εκκλησάκια που συναντάμε στην περιοχή:

• Ιερά Μονή Αγίου Βλασίου:Μεταβυζαντινό μνημείο, κτισμένο τους πρόποδες του όρους Όθρυς, σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από την πόλη της Στυλίδας, με θέα στην ευρύτερη περιοχή.Ιδρύθηκε το 1746, με το εκκλησάκι του να είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Χριστού. Η Μονή όμως είναι γνωστή ως του Αγίου Βλασίου από το αφιερωμένο παρεκκλήσιο. Γιορτάζει στις 11 Φεβρουαρίου και στις 6 Αυγούστου. Κατά την προεπαναστατική περίοδο παρουσίασε μεγάλη ακμή και συνέβαλε τα μέγιστα στο υπόδουλο γένος. Το 1833, με διάταγμα του Όθωνα, διαλύθηκε και παρέμεινε εγκαταλειμμένο και ερειπωμένο μέχρι το 1981, όταν και η Μονή ανασυστάθηκε αποκτώντας έπειτα από πολλές προσπάθειες κάτι από την παλιά του δόξα. Το εκκλησάκι της μονής είναι μονόκλιτος ναός βυζαντινού ρυθμού με οκταγωνικό τρούλο επηρεασμένος από την αγιορείτικη αρχιτεκτονική. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που βρίσκεται λίγα μέτρα από τη μονή και είναι απλού σχήματος, μονόκλιτος και καμαροσκεπής.

• Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου: Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, που γιορτάζει στις 23 Απριλίου, κτίστηκε το έτος 1753 στο όρος Όθρυς, κοντά στο χωριό Νεράιδα και σε υψόμετρο μεγαλύτερο από αυτό του Αγίου Βλασίου. Το εκκλησάκι από αρχιτεκτονικής απόψεως, είναι αγιορείτικου τύπου, τρίκοχος, με τρούλους στον κυρίως ναό και στον νάρθηκα. Έχει παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Άγιο Ανδρέα Κρήτης, το οποίο κτίσθηκε και αυτό κατά το 1753. Ναός και παρεκκλήσιο είναι αγιογραφημένο, με το τέμπλο του πρώτου να είναι ξυλόγλυπτο. Το 1996 η Μονή ανακαινίσθηκε. Χτίστηκαν κελιά, αρχονταρίκι, κωδωνοστάσιο και άλλοι χώροι και σήμερα λειτουργεί ως ανδρώα μονή. Το Μοναστήρι από μακριά μοιάζει σαν Βυζαντινό κάστρο.

• Ιερά Μονή Αγίων Ταξιαρχών Νεράιδας: Η συγκεκριμένη μονή βρίσκεται στη Νεράιδα. Ναός βυζαντινού ρυθμού χτίστηκε το 1750 και αγιογραφήθηκε το 1756. Χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο, ενώ από το ηγουμενείο σήμερα σώζονται μόνο ερείπια. Μέχρι τη διάλυση του μοναστηριού υπήρχαν 24 κελιά.

• Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Σπαρτιάς: Ένα χιλιόμετρο από το χωριό Σπαρτιά είναι κτισμένο το μικρό μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, που γιορτάζει στις 26 Ιουλίου. Η πρώτη θέση του ήταν νοτιότερα στη θέση «Μετόχι» (12ος-13ος αιώνας) από την οποία μεταφέρθηκε στη θέση «Σκηταριά» όπου βρίσκεται σήμερα. Μετά από ανασκαφές στο σημείο βρέθηκαν κιβωτιόσχημοι τάφοι των ελληνιστικών χρόνων. Ο ναός είναι σταυροειδούς βυζαντινού ρυθμού με τρούλο. Η αρχαία εικόνα της Αγίας Παρασκευής, το πολυτιμότερο κειμήλιο της Μονής, εκλάπη το 1979. Το Μοναστήρι είχε μεγάλη περιουσία, η οποία μετά τη διάλυσή του υπήχθη στην ενορία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σπαρτιάς. Το αρχείο της ιστορικής Μονής πήρε μαζί του φεύγοντας για το Άγιο Όρος ο τελευταίος μοναχός Γερμανός.

 Στη Στυλίδα σώζονται στη θέση «Φάλαρα» τμήματα των κάστρων της. Αυτά βρίσκονται στις θέσεις «Αγία Αικατερίνη» δυτικά και «Καλόγερος» ανατολικά της πόλης. Η υποθαλάσσια χάραξη του λιμένα της Στυλίδας τον προηγούμενο αιώνα κατάστρεψε ολοκληρωτικά το ανατολικό κάστρο, αφήνοντας τα συντρίμμια της βάσης του τείχους στην θέση «Νησάκι», τα οποία είναι ορατά ακόμα και σήμερα. Στον οικισμό του Αχινού σήμερα σώζεται κάστρο-ακρόπολη με οχυρωματικό περίβολο ισοδομικής τοιχοποιίας, που ταυτίζεται με την οχύρωση της αρχαίας πόλης του Εχινούντος και χρονολογείται περί τον 4ο αιώνα π.Χ., ενώ φέρει και μεταγενέστερες προσθήκες της εποχής του Ιουστινιανού. Σώζονται επίσης σε καλή κατάσταση ένας πύργος στα ανατολικά, ενώ διακρίνεται ένας δεύτερος πύργος στα βορειοδυτικά, η είσοδος στα νότια καθώς και ένα ρωμαϊκό ηρώο. Επίσης υπάρχουν και τα πυργόσπιτα, που δείχνουν ότι ο σημερινός Αχινός έχει και πρόσφατη αξιόλογη ιστορία. Στην Πελασγία σώζονται τμήματα του τείχους από τον οχυρωματικό περίβολο της αρχαίας πόλης. Επίσης σώζονται το κάστρο του Ανδρώνα και η μυθική Αλος, πόλεις των Μυρμιδόνων, του Πηλέα και του Αχιλλέα και αποτελούν σημαντικότατα στοιχεία της ιστορίας της περιοχής που κεντρίζουν το ενδιαφέρον κάθε επισκέπτη. Στο Αχλάδι βρίσκεται το Ζακκέϊκο αρχοντικό «το σπίτι της Αβρακώμης», το οποίο σώζεται σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα. Η Αβρακώμη, αδερφή του Ζάκκα, δώρισε μετά το θάνατό της το κτήμα στο βασιλιά.

Στην περιοχή συναντούνται μουσεία και συλλογές, όπως το εκκλησιαστικό μουσείο Πελασγίας. Στον υπόγειο χώρο της εκκλησίας της Πελασγίας, και πιο συγκεκριμένα στη βορινή πλευρά της, πραγματοποιήθηκαν το 1979 ανασκαφές και ανακαλύφθηκε ο προηγούμενος ναός των Αγίων Αποστόλων χρονολογίας 19ου αιώνα. Ο ναός αναστηλώθηκε και μετατράπηκε σε μουσείο, όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν ιερά σκεύη, τρεις σταυρούς, εικόνες, αρτοφόριο, την Αγία Τράπεζα του παλιού ναού κ.α. Επίσης στο χωριό λειτουργεί από το 2006, σε αίθουσα του παλαιού Δημοτικού Σχολείου, λαογραφικό μουσείο όπου υπάρχουν διάφορα οικιακά σκεύη, παραδοσιακές στολές (Αλατζάς), αργαλειός, εργαλεία παραδοσιακών επαγγελμάτων, διάφορα παραδοσιακά κεντήματα κ.λ.π. Επιπλέον, σημαντικότατες λαογραφικές συλλογές συναντούνται και στους οικισμούς της Άνω Σπαρτιάς και του Καραβόμυλου.

 Τέλος, άλλα σημεία αξιόλογα ιδιαίτερης μνείας είναι το πέτρινο γεφύρι στον οικισμό Λογγίτσι, οι πηγές «Σαπουνόρεμα» καθώς και τα σπήλαια και τα κυνηγετικά καταφύγια στην τοποθεσία «Άγιοι Ανάργυροι» στη Στυλίδα. Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών οι επισκέπτες μπορούν να επιλέξουν τις παραλίες του Δήμου Στυλίδας, οι οποίες αποτελούν θαλάσσια θέρετρα για κάθε γούστο. Με οργανωμένεςκαι μη παραλίες το καλοκαίρι η περιοχή σφύζει από ζωή. Οι καφετέριεςκαι τα ταβερνάκια δίπλα στη θάλασσα δίνουν στον επισκέπτη τις δυνατότητες να απολαύσει τη θάλασσα και να τη συνδυάσει με θαλάσσια σπορ, κολύμβηση, beachvolley και άλλες δραστηριότητες. Επιπλέον καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου ο επισκέπτης μπορεί να πραγματοποιήσει ορειβατικούς περιπάτους στην Όθρη προς τις κορυφές «Γκιούζι» και «Αρκοδοπύρνι», τη θέση «Πόρτες» και τη «Νεροσπηλιά», προς την κορυφή «Γερακοβούνι», το μικρό φαράγγι «Κανάλα» και τις πηγές του Βελά.